چرا در فرانسه با حجاب و مد اسلامی مخالفت می‌شود؟

خانم "لورنس روزینول" در یک مصاحبه رادیویی در پاسخ به سؤالی درباره طراحی مد زنان مسلمان گفته بود زنانی که از روسری و روبنده استفاده می‌کنند مانند سیاه پوستانی هستند که از بردگی حمایت می‌کنند. او از کلمه "کاکا سیا" (Negro) در اشاره به سیاه پوستان استفاده کرد اما طولی نکشید که اهانت وزیر فرانسوی به حجاب زنان مسلمان با موج شدیدی از انتقادات روبرو شد به طوری که وی مجبور شد اعتراف کند که استفاده از کلمه "کاکا سیا" اشتباه بوده و او از این کلمه در رابطه با تفکر قرن هجدهم و اشاره به بردگی استفاده کرده است.

با این پیشینه و ذهنیت، تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در گزارشی نظرات گردانندگان یک شرکت کوچک مد لباس برای زنان مسلمان در فرانسه را جویا شده است. ایمان و لویا مسداوی به‌عنوان مؤسسان این شرکت که "بارشا" نام دارد از طراحی یک مانتو جدید برای ماه مبارک رمضان خبر می‌دهند و معتقدند در این ماه همانند کریسمس فروش بالایی خواهند داشت. آنها کارشان را با اجاره یک غرفه در یک نمایشگاه اسلامی در پاریس آغاز کرده‌اند اما فروش لباس‌های شیکِ پوشیده یا همان مد اسلامی در این نمایشگاه از فروش چندانی برخوردار نبوده است.

سؤالی که اینجا مطرح است این است که چرا مد اسلامی در فرانسه پررونق نیست؟ با توجه به اینکه اسلام دومین دین بزرگ در فرانسه است و فرانسه به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان‌نشین اروپایی به شمار می‌رود به طوری که جمعیت مسلمانان (در مقایسه با جمعیت 60 میلیونی فرانسه) 5 تا 6 میلیون تخمین زده می‌شود.

در این شرایط و اوضاع و احوال، آیا می‌توان به تعبیر گردانندگان شرکت مد بارشا، سبک و شکوه پاریس را با نیازهای مذهبی درهم آمیخت؟ چرا نباید زنان مسلمان فرانسه از مد شیک پاریس لذت ببرند و چرا مد پاریس باید یک مذهب و پیروان آن را نادیده بگیرد؟ مشکل در کجاست؟

پاسخ به این پرسش‌ها را می‌توان ساده‌سازی کرد و به راحتی هرچه تمام‌تر گفت در فرانسه مد اسلامی در جبهه‌ای مقابل سکولاریسم قرار می‌گیرد اما در اینجا حلقه مفقوده‌ای وجود دارد و آن این است که در کشوری که خود را مهد آزادی و دموکراسی می‌خواند، حقوق و آزادی شهروندی در کجا قرار می‌گیرد.

آیا به این بهانه می‌توان اساساً مذهب را از فضای عمومی و اجتماع حذف کرد و حقوق زنان را نادیده گرفت؟! مگر نه این است که سخنان اهانت‌آمیز خانم وزیر حتی با قانون اساسی سکولار فرانسه هم در تضاد قرار می‌گیرد.

به علاوه، این‌که گفته می‌شود در پاریس به‌عنوان خانه‌ی مد، مسلمان جایی ندارند به نظر می‌رسد در چارچوب منافع اقتصادی و سیاسی دولتمردان فرانسوی بازتعریف و قابل ارزیابی است بدین معنا که سکولارهای فرانسه دوست ندارند که طراحی و تولید لباس‌های شیک و مد برای زنان مسلمان رفته رفته به یک کسب و کار بزرگ جهانی تبدیل شود و بازارهای بین‌المللی را از آن خود کند. از این‌رو چندان غیرمنتظره نیست که وزیر حقوق زنان فرانسه به شدت از این تولیدکننده‌ها انتقاد کرده و مدعی شده زنانی که داوطلبانه این لباس‌ها را می‌پوشند، تن به بردگی می‌دهند.!

از این‌رو اهانت‌ خانم وزیر به زنان مسلمان در فرانسه شاید به این مسئله بازمی‌گردد که کاخ لیزه نمی‌خواهد شرکت‌های بین‌المللی به بازارپررونق مد اسلامی ورود پیدا کنند و از این طریق جایگاه و موقعیت زنان مسلمان در فرانسه تقویت شود. بر همین اساس است که لباس پوشیده و محجبه گامی به عقب خوانده می‌شود که با ارزش‌های به اصطلاح فرانسوی همسو و سازگار نیست.

در این باره به ادعای یک فمینیست فرانسوی به نام "ماری الیبرت" :«پارادوکس آزاردهنده‌ای در مورد مد اسلامی برای من هست. چون اسلام یک مذهب است. مذهب برای فمینیست‌هایی‌ مثل من نهادی است که مردان آن را ایجاد کرده‌ و اداره می‌کنند و دارند به زنان رفتاری را می‌قبولانند که به گفته خودشان مناسب یا محجوب به نظر میاد».

اما این‌گونه استدلال‌ها از پای بست ویرانه است چراکه به نظر می‌رسد جدای از مسایل مطرح شده، فرانسه سکولار با تاکید بر یکسان‌سازی به غیر از آنکه به اختلاف و تنش در این کشور دامن می‌زند موجب شده حقوق شهروندی و آزادی‌های اساسی مسلمانان نادیده گرفته و تضییع شود. بر این اساس، مسلمانان فرانسه معتقدند این محدودیت‌ها و ممانعت‌ها نوعی تبعیض دینی و کوششی جهت تحمیل ارزش‌های سکولار بر آنهاست.

..........................................................................................

برسی و تحلیل / مصطفی عبدلی