نصاب نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در ۶ سال گذشته شکسته شد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مجموع مالیات و عوارض وصولی به سازمان امور مالیاتی، ۹۹۰ هزار میلیارد تومان است. مجموع مالیات و عوارض وصولی در سال ۱۴۰۲ گویای این است که درآمد‌های مالیاتی نسبت به سال قبل، رشد ۷۰ درصدی را تجربه کرده است. بنابراین، اهداف قانون بودجه ۱۴۰۲ نیز به میزان ۱۰۸ درصد محقق شده است. 

نمودار‌های زیر به ترتیب روند وصول درآمد‌های مالیاتی، نسبت درآمد‌های مالیاتی به هزینه‌های جاری و نسبت درآمد‌های مالیاتی به منابع عمومی بودجه را نشان می‌دهند. 

نمودار ۱. روند وصول درآمد‌های مالیاتی مستقیم و کالا‌ها و خدمات (ارقام به هزار میلیارد ریال)

نمودار ۲. نسبت درآمد‌های مالیاتی (مالیات‌های مستقیم و کالا و خدمات و مالیات بر واردات) به هزینه‌های جاری

نمودار ۳. نسبت درآمد‌های مالیاتی (مالیات‌های مستقیم و کالا و خدمات و مالیات بر واردات) به منابع عمومی بودجه

مالیات به تولید ناخالص داخلی

شاخص مالیات به تولید ناخالص داخلی، معیاری از درآمد مالیاتی یک کشور نسبت به اندازه اقتصاد آن کشور است. درآمد‌های مالیاتی بالاتر به این معنی است که یک کشور می‌تواند برای بهبود زیرساخت ها، بهداشت و آموزش هزینه بیشتری بپردازد که کلید چشم انداز بلندمدت اقتصاد و مردم یک کشور است. نمودار زیر، گویای نسبت درآمد‌های مالیاتی (مالیات‌های مستقیم و کالا و خدمات و مالیات بر واردات با احتساب عوارض وصولی سهم شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور) به تولید ناخالص داخلی است. 

حالا این سوال پیش می‌آید که آیا افزایش وصولی از طریق افزایش فشار مالیاتی بوده است؟ با بررسی چند شاخص می‌توان به پاسخ این پرسش رسید. در سال قبل، شاهد افزایش تمکین مودیان مالیاتی بوده ایم، به طوری که مالیات ابرازی اشخاص حقیقی ۲.۵ برابر و مالیات ابرازی اشخاص حقوقی هم ۹۰ درصد افزایش پیدا کرده است. 

علاوه بر این، تمام پرونده‌های باز ارزش افزوده از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۰، تعیین تکلیف شدند. همچنین، طراحی ساز و کار پیگیری و تمرکز بر قطعی سازی سریع مالیات ۱۰۰ پرونده بزرگ در هر اداره کل به سرانجام رسید. عامل دیگر، افزایش توجه به مالیات بر مصرف به جای مالیات بر عملکرد فعالان اقتصادی است. به نحوی که رشد وصول مالیات‌های مستقیم در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، بیش از ۶۶ درصد بوده است. در حالی که این عدد برای مالیات کالا و خدمات، ۸۱ درصد بوده است. 

سهم بخش‌های مختلف از میران مالیات در سال ۱۴۰۲

همانطور که در تصویر زیر نشان داده شده است؛ مالیات بر ارزش افزوده ۴۰ درصد، مالیات اشخاص حقوقی ۳۹ درصد، مالیات حقوق بگیران ۱۰ درصد، مالیات مشاغل ۶ درصد و ۵ درصد هم سایر مالیات‌ها را تشکیل می‌دهد. 

یکی از عوامل اصلی در افزایش باکیفیت و پایدار درآمد‌های مالیاتی، محاسبه سیستمی مالیات بوده که با راه اندازی سامانه مودیان به عنوان جامع‌ترین و بزرگ‌ترین سامانه مالی و تجاری کشور محقق شده است. این سامانه بستر محاسبه سیستمی مالیات و عامل تحقق عدالت مالیاتی است. این سامانه در جهت ارتقای پیش بینی پذیری اقتصادی هم گام برداشته است؛ پیش بینی پذیری در مقدار مالیات (محدود شدن رسیدگی به ۳.۵ درصد اظهارنامه ها)، پیش بینی پذیری در زمان مطالبه مالیات (با تعیین میزان بدهی توسط سامانه بلافاصله بعد از پایان هر دوره سه ماهه)، پیش بینی پذیری در تعیین کالا‌های معاف و مشمول (با تعیین پیشبینی نرخ مالیات بر ارزش افزوده بیش از ۳ میلیون کالا و خدمت). 

در ادامه ارزیابی عملکرد در استقرار سامانه مودیان را به وسیله چند نمودار بررسی می‌کنیم. 

در این نمودار، تعداد مودیان متصل به سامانه مودیان تا پایان سال ۱۴۰۲ و تیر ماه امسال مشخص شده است. علاوه بر این، نمودار‌های زیر به ترتیب گویای نسبت تعداد اشخاص متصل به سامانه مودیان به تعداد کل اشخاص بالقوه است. 

تحقق درآمد‌های مالیاتی دولت در بودجه عمومی، ضمن رعایت دو رویکرد اساسی بوده است؛ تداوم افزایش با کیفیت و پایدار درآمد‌های مالیاتی و حفظ رضایتمندی مردم ضمن افزایش وصولی مالیات. از این رو، برخی اقدامات سازمان در راستای مبارزه با فرار مالیاتی بوده که عبارت اند از، شناسایی ۲.۷ میلیون پرونده جدید از طریق تقاطع گیری سامانه‌های اطلاعاتی، شناسایی ۱۸ هزار میلیارد تومان مالیات از طریق رهگیری تراکنش‌های مشکوک و بازرسی‌های مالیاتی و صدور ۶۰۰ هزار اظهارنامه برآوردی برای اولین بار در کشور به صورت سیستمی و به صورت هوشمند برای مودیانی که از ارسال اظهارنامه استنکاف نموده اند.