سیاست هسته‌ای ایران، گسترش فناوری برای اثرگذاری در اقتصاد ملی و زندگی مردم

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ رئیس سازمان انرژی اتمی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری، به پرسش ها درباره سفر مدیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران پاسخ داد.

سؤال: در شرایطی که سیاست جمهوری اسلامی ایران، براساس اقدام راهبردی مجلس همچنان پیشبرد است، آیا سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران با موضع محدودسازی توان هسته‌ای ایران است؟

مهندس محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی: خیر، چنین هدفی در قوانین آژانس و هم در قوانین جمهوری اسلامی ایران اصلاً قانونی نیست و محدودسازی معنا و مفهوم ندارد. آن چیزی که مطرح است و باید مورد توجه قرار بگیرد این است که چارچوب ارتباط ما و آژانس بین المللی انرژی اتمی، پادمان، معاهده پادمان و معاهده ام پی تی است که هر دوی اینها در ایران به قانون تبدیل شده است و ما به آن پایبند هستیم و آن را رعایت می‌کنیم. آژانس هم در چارچوب همین مقررات بر ما نظارت دارد، نظارت آن هم مستمر است. تعاملات و رفت و آمد‌ها در این ارتباط بدون هیچگونه مانع و محدودیتی برقرار است و آژانس نظارت خودش را اعمال می‌کند و برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را نظارت می‌کند. سفر آقای گروسی به ویژه بعد از شهادت مرحوم آیت الله رئیسی، و تشکیل دولت جدید در ایران، همواره به عنوان یک نهاد بین المللی وابسته به سازمان ملل متحد مرتبط با جمهوری اسلامی ایران، علاقه مند است دیدگاه‌های دولت جدید و مقامات جدید کشورمان را بشنود و بتواند با درک مواضع برای تنظیم روابط، خودش را آماده کند. پس هدف دیدار و آشنایی با دیدگاه‌های رئیس جمهور محترم جدید و دولت جدید بود که با این اهتمام و با این پیش فرض ایشان متقاضی این سفر بود. در فرآیندی که برای این سفر تصمیم گیری شد، به این جمع بندی رسیدیم که در این مقطع زمانی ایشان به ایران سفر کند. 

سؤال: دکتر پزشکیان در دیدار‌های امروز، اشاره کردند که ایران پیش‌تر حسن نیت خودش را ثابت کرده است و آمادگی دارد تا ابهامات و شبهات در حوزه انرژی اتمی را برطرف کند. آژانس بین المللی انرژی اتمی مدعی است مواردی باقی مانده‌ که حل و فصل نشده، این موارد کدام هستند و جمهوری اسلامی ایران برای برطرف شدن آنها با آژانس بین المللی انرژی اتمی چه همکاری‌هایی کرده و در دستور کار دارد؟

اسلامی: سؤال بسیار مهمی است. موارد ادعایی، واژه درستی است. چون کل موارد ادعایی و بهانه‌هایی که علیه جمهوری اسلامی ایران اقامه کرده اند و اینها را با توطئه‌ها و شیوه‌های گوناگون از طریق سیاست فشار حداکثری در کشور با اعمال تحریم‌ها روا داشتند، اینها همه ریشه در جریان‌هایی است که هم منافقین و ضد انقلاب و هم سرویس‌هایی مانند موساد، اینها به صورت ترکیبی برای جمهوری اسلامی ایران پرونده سازی کردند و این نوع پرونده سازی و این نوع مکان‌های ادعایی اینها ۲۰ سال بیشتر موجب مذاکره شد که ایران برای رفع این اتهام ها مذاکره کند. خلاصه مذاکراتی که ۲۰ سال طول کشید، شد سند برجام. در سند برجام این مکان‌های ادعایی در غالب پی ام دی، بسته شد. یعنی با تعاریفی که شد و با بازرسی‌ها و جمع بندی که صورت گرفت، یکی از آورد‌های سند برجام، کنار گذاشتن این مکان‌ها و موارد ادعایی بود که در غالب پی ام دی صورت گرفت. وقتی که ترامپ در آن مقطع زمانی در دوره ریاست جمهوری، از برجام خارج شد و حضور امریکا را در معاهده برجام باطل کرد و بعد دولت بایدن آمد و اراده کردند که به برجام برگردند، در فرآیند مذاکرات اینها اینگونه مطرح کردند که ما چند تا از این مکان‌ها را فقط بیاییم  بازدیدی کنیم و بعد دیگر کاری نداریم. دولت ایران هم به آنها گفته بود اینها قبلاً در دستور کار بوده و اینها بسته شده است. این بازدید دوباره را بهانه کردند، و شروع به جنجال آفرینی کردند راجع به اینکه شد موضوع چهار مکان. موضوع چهار مکان شد یک بهانه فشار سیاسی بر کشور که با این اهرم فشار بتوانند از ایران بیشتر امتیاز بگیرند؛ بنابراین با این تصور آنها چیزی که وجود خارجی دارد  پدیده‌ای است که می‌تواند به عنوان اهرم فشار از آن استفاده شود و بتوانند از ایران امتیاز بگیرند. ما این را در این فرآیندی که در این سه سال گذشته با اینها دنبال کردیم و آن بیانیه مشترکی که در اسفندماه ۱۴۰۱ با آقای گروسی گفتگو و تفاهم کردیم که رابطه ما با شما بر اساس ام پی تی و پادمان است. ما در این چارچوب کار می‌کنیم، تلاش می‌کنیم که برای این مکان‌ها در جهت رفع ابهام تعامل کنیم، و بتوانیم به این موضوع خاتمه بدهیم؛ که در این مدت دو تا از این مکان‌ها بسته شد و دو مکان باقیمانده هم به دلیل مواضع خصمانه‌ی اروپایی‌ها و امریکایی‌ها، موضوع را با فشار حداکثری و فشار سیاسی تشدید کردند، این عملاً به گونه‌ای شد که آژانس این اجازه را پیدا نکرد که بتواند این را دفاعی که صورت گرفته است و پاسخ‌هایی که به آن داده است بتواند بپذیرد. حتی در جایی در یک جلسه برفینگی، معاون آژانس اعلام کرده بود که ما توافق کرده ایم که توافق نکنیم. خب وقتی که فشار سیاسی شود، مثل این است که کسی که خواب است، تا به او تلنگر بزنید، بیدار می‌شود، ولی کسی که خودش را به خواب بزند، هرچه تلنگر بزنید بیدار نمی‌شود، چون خودش را به خواب زده است. این هم از این نوع اتفاقات است که بیشتر آن سیاسی است و بعنوان اهرم فشار می‌خواسته است که استفاده شود. ما هم با صبوری و با حسن نیت این را تعامل کردیم، رفت و آمد داشتیم و خواهیم داشت که بتوانیم این دو مکان را هم ببندیم. 

سؤال: در صحبت هایتان چند تا کلید واژه بود سؤال مهم در ذهن من ایجاد شد. اعمال فشار را مطرح کردید، گزارش‌های آژانس را مختصری اشاره داشتید. درخصوص همکاری‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی ما یک نکته‌ای را شاهد هستیم که آژانس در گزارش‌های اخیر خودش به گونه‌ای گزارش می‌دهد که آن بستر لازم را برای اعمال فشار همچنان حفظ کند. موضوع جمهوری اسلامی ایران به این گزارش‌ها و همچنین نکاتی که آژانس بین المللی انرژی اتمی یا برخی از کشور‌ها به عنوان نگرانی از آن یاد می‌کنند چه است؟

اسلامی: ما همواره این را به آژانس یادآور شده ایم که آژانس یک نهاد حرفه ای و بین المللی است و نباید جهت گیری داشته باشد و بی طرفی خودش را باید همیشه رعایت و حفظ کند. این رفتار حرفه‌ای و اقدامات بی طرفانه یک انتظار قانونی و حقی است که جمهوری اسلامی ایران همواره این را به آژانس هم در ملاقات و هم در ارتباطات و مکاتبات، تذکر داده است. طبق سند برجام که در غالب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل ثبت شده است، آژانس مکلف شده است که هر سه ماه یکبار به شورای حکام و هر شش ماه یکبار عملکرد سند برجام را به شورای امنیت سازمان ملل گزارش بدهد؛ بنابراین ما هر سه ماه یکبار به طور دائمی شاهد انتشار یک گزارش هستیم که این گزارش دو بخش دارد، یک بخش پادمان و ام پی تی دارد که برای همه موضوعاتی که در دستور کار آژانس است، صادق است، برای ما هم مثل سایر کشور‌ها این گزارش داده می‌شود. بخش دوم گزارش که برجامی است، طبیعی است که ما براساس حسن نیتی که جمهوری اسلامی داشت، یک حسن نیت تمام عیاری که واقع شد و یک و نیم سال ما به صورت یک طرفه در برجام باقی ماندیم و بعداً هم به استناد ماده ۳۶ برجام و قانون اقدام راهبردی، کاهش تعهدات دادیم که بتوانیم طرف مقابل را وادار کنیم که به تعهدات خودش برگردد و به نتیجه‌ای که هدف برجام بوده است که لغو تحریم‌ها است، ما آن را بتوانیم وادار کنیم که تحریم‌های ظالمانه را علیه کشور خاتمه بدهد و برگردد و به تعهدات خودش و پایبند باشد. ما در این فرآیند که قرار داریم، هر سه ماه یکبار این گزارش بازگشت از تعهدات داریم، این آژانس، چون در یک سند برجام تعهدی برای یک دستگاه ناظر نوشته است که تکالیف آنها را نظارت کند فقط برای تکالیف ما و این آژانس، دستگاه نظارت است، طبیعی است که می‌نویسد که ایران این را اینطوری انجام داده است و عدم انطباق را گزارش می‌داده است و خیلی از وقت‌ها هم به صورت افراطی واژه‌های تند در این گزارش است که همینطور اشاره کردید، تحریک آمیز است. این یک کار تعاملی دوجانبه است و ما صبورانه و بدون هیاهو همواره این را دنبال می‌کنیم. هر نوع گزارشی هم که تاکنون در این زمان‌های زمابندی شده سه ماهه یا برای شورای حکام یا برای شورای امنیت تهیه شده است، ما یک پاسخ روشنگری می‌فرستیم و برای همه اعضاء هم یک نسخه آن را می‌فرستیم و در سایت آژانس هم آن را قرار می‌دهیم که روشنگری برای حقوق ما و تعرضی که به حقوق ما می‌شود را بتوانیم بیان کنیم و این کار را مرتب انجام می‌دهیم.

سؤال: موضوعی که در رسانه‌های وابسته به رژیم صهیونیستی، رسانه‌های غربی، حتی توسط مقامات غربی و مقامات رژیم صهیونیستی، علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، به شدت و در سطوح بالا دنبال و مطرح می‌شود، موضوع غنی سازی اورانیوم در سطوح بالا است. آیا امکان دارد برنامه‌ای برای تغییر سطوح غنی سازی اتفاق بیفتد؟
اسلامی: ببینید غنی سازی به لحاظ قانونی برای پیشبرد اهداف صلح آمیزی که در پادمان که آژانس دنبال می‌کند، وجود ندارد، چون هر کدام از این برنامه‌ها با یک هدف مشخصی است. یعنی ما وقتی با مواد هسته‌ای می‌خواهیم کار کنیم، حتماً باید آژانس را مطلع کنیم. وقتی آژانس مطلع است و در حضور آژانس برنامه‌ها را انجام می‌دهیم و آژانس مرتب نظارت می‌کند، این کار خلاف قانون و مقررات صورت نگرفته است. نکته حائز اهمیت این است که اتهام برنامه انحراف دارد یا مقاصد پنهان وجود دارد، برای جمهوری اسلامی ایران، به دلیل اینکه با دشمنی‌های فراوان و آشکار و نفوذ نظام صهیونیستی و استکباری مواجه هستیم، اینها مرتب به این دامن می‌زنند. اگر نه شما نگاه کنید، همین الان در امریکا یا در کانادا، همین امروز آنها در راکتور‌های تحقیقاتی شان از سوخت ۹۰ درصد دارند استفاده می‌کنند. چون شما برای سوخت، برای آشکارساز‌ها استفاده می‌شود. درحقیقت یکسری سنجنده‌هایی می‌خواهید که در قلب راکتور یک شناسایی وضعیت کنید تا بتوانید اندازه گیری کنید. سنجنده‌ها از جنس اتمی است که در این فضا‌ها می‌تواند کارآیی داشته باشد. این نوع آشکارساز‌ها و سنجنده‌ها از جنس هسته‌ای است و به طور طبیعی کاربرد آن در درون خود نظام آن است. این چیزی نیست که کاربرد بین صلح آمیز داشته باشد. این نکات نکاتی است که اینها با عوام فریبی و با دامن زدن به این موضوع درصد غنی سازی اینگونه القاء می‌کنند که ایران حتماً وقتی غنی سازی مثلاً ۶۰ درصد دارد انجام می‌دهد، حتماً یک اهداف پنهانی دارد. نه ما اهداف پنهانی نداشته ایم، حتی برای نمونه هم بود، یکی از پروژه‌های تحقیقاتی خودمان را که می‌خواستیم انجام بدهیم، با آژانس هماهنگ کردیم و تبدیل کردن آن به یک سامانه‌ای برای استفاده از یک نوع ماده اولیه برای تولید رادیو دارو یا برای یک نوع آشکارساز اعلام کردیم و انجام دادیم؛ بنابراین درصد غنی سازی فقط این طرف است، عوام فریبی است برای غوغا راه انداختن علیه کشور ما است که بیشتر با جرائم صهیونیستی دارد تحریک می‌شود. 

سؤال: در سؤال اول راجع به اهداف سفر یک مقداری صحبت کردیم، راجع به دیدار‌ها و محور‌های رایزنی‌هایی که انجام شده است، هم با آقای رئیس جمهور و آقای عراقچی و هم با حضرتعالی. در ابتدای دولت آقای رئیسی،سفر رئیس سازمان انرژی اتمی به تهران و مذاکراتی صورت گرفت، گفتگو‌هایی انجام و قرار شد که طی یک نقشه راه چند ماهه و ارائه مستندات لازم و رایزنی‌هایی که بین دو طرف صورت گرفت، پرونده‌های ادعایی علیه جمهوری اسلامی ایران، بسته شود. جمهوری اسلامی ایران شفاف سازی‌های لازم را انجام داد، گزارش‌های لازم را هم ارائه کرد، ولی به رغم این اقدامات، هنوز آژانس بین المللی انرژی اتمی، پرونده‌ها را باز نگه داشته است، چرا؟

 ایران اعلام کرده که هیچ برنامه غیر صلح آمیز و نظامی ندارد.

اسلامی: ببینید این همان واژه‌ای است که از قول آن معاون گفتم که توافق کردیم که توافق نکنیم. وقتی که فشار سیاسی است، طبیعی است که پیش نمی‌رود. مذاکرات ۱+۵ با خروج امریکا از معاهده برجام به طور طبیعی دیگر کارآیی نداشت. یعنی وقتی که امریکایی‌ها از سند خارج شدند، دیگر کسی هم همکاری نکرد و موضوع عملاً در کما فرو رفت. چیزی که برای ما حائز اهمیت بود، این بود که ما چون به این معاهده متعهد بودیم، برای اعتمادسازی با حسن نیت در آن باقی ماندیم. چون اساساً کل سند برجام و کل محدودیتی که جمهوری اسلامی ایران پذیرفت برای اینکه فعالیت‌های هسته‌ای خودش را محدود کند، ظرفیت خودش را محدود برای یک مدت زمان مشخص، درصد غنی سازی اش را با یک زمان محدود و میزان محدودی از لحاظ حجم و میزان درصد غنی سازی پذیرفت برای اعتماد سازی بود؛ خوب این اعتماد سازی برای چی بود که این ابهامات رفع بشود یعنی این ابهامات اگر اراده باشد که رفع بشود خوب در یک دوره زمانی که الان سال نهم دارد تمام می‌شود جمهوری اسلامی این را با حسن نیت انجام داده و بر این امر پایبند مانده اینکه اراده سیاسی وجود نداشته و فشار حداکثری را بیشتر می‌پسندد که بر ما تحمیل بکند این مشکلی است که مابین ما و نظام استکباری و به ویژه امریکایی‌ها وجود دارد خوب در زمان مرحوم آیت الله رئیسی این مذاکرات برجام باید به بهانه‌هایی مسائل داخلی و بعد مسائل اوکراین اینها مذاکرات را توقف کردند ما تا آستانه توافق هم برای مرتبه دوم جمهوری اسلامی پیشرفت کرده بودند مرحله اول بعد از اینکه دولت آقای بایدن آمد سر کار با دولت آقای روحانی مذاکرات صورت گرفت و پیشرفت شد تا آستانه توافق، بعد، بعد از تغییرات دولت یک وقفه‌ای ایجاد شد مجدد تا آستانه توافق پیشرفت حاصل شد ولی با بهانه‌هایی که سر مسائل داخلی ما و مسائل منطقه و مسائل اوکراین اینها اقامه کرده اند باز آن را به هم زدند و ادامه ندادند بعد از آن مرحله سوم باز در این دوره اخیر در اواخر دولت آقای رئیسی مذاکراتی که صورت گرفت و رفت و آمد‌هایی که بود و گفتگو‌هایی که صورت گرفت و توافقات که شد که خوب آن هم در آخر دولت آقای رئیسی آن مذاکرات صورت گرفت باز در این جهت بود که این فشار سیاسی برداشته بشود و آژانس اجازه پیدا بکند که این پرونده‌ها را بتواند ببندد و خاتمه بدهد مادامی که این فشار سیاسی در حداکثر تراز خودش قرار داشته باشد به آژانس اجازه بستن اینها رو نمی‌دهند یک مقدار این فشار سیاسی را اگر بردارند آژانس را به حال خودش رها کنند آژانس خودش هم ابراز کرده که اینها چیزی نیست اینها فقط بهانه است به ما فشار می‌آورند که ما سخت‌گیری بکنیم نکته‌ای برای ما الان حائز اهمیت این است که ما اجازه ندهیم که جریان بیرونی که پرنفوذ بر آژانس فشار می‌آورد ایران را با آژانس در مقابل هم قرار بدهند ما همواره سعی کردیم در چارچوب مقررات با آژانس رفتار بکنیم و تاکنون آژانس هیچ دلیلی نتوانستند پیدا و یا ابراز و اظهار بکنند که ایران انحراف دارد و عدم انطباق دارد، همواره این را شهادت داده و ایران هم اعلام کرده که

با توجه به گفتگو‌هایی که در حاشیه اجلاس سازمان ملل متحد صورت گرفته و  تماس‌ها با جناب آقای عراقچی وزیر خارجه، به آغاز شدن مذاکرات خوش بین هستم که این انجام خواهد شد.

من هیچ برنامه غیر صلح آمیز و نظامی ندارم و سیاست هسته‌ای ما با توجه به رویکردی که داریم گسترش فناوری برای اثر گذاری در زندگی مردم و در اقتصاد ملی بوده و همین خط مشی را داریم دنبال می‌کنیم و امیدوار هستیم با توجه به گفتگو‌هایی که صورت گرفته در حقیقت هم در حاشیه اجلاس سازمان ملل متحد و سایر تماس‌ها و ارتباطاتی که مقامات آن کشور‌ها با رئیس جمهور محترم داشتند ارتباطات و تماس‌هایی که با وزیر محترم امور خارجه جناب آقای عراقچی داشتند این گفتگو‌ها و خواسته‌های مجدد تبدیل بشود به آغاز شدن مذاکرات که من خوش بین هستم که این انجام خواهد شد و بتواند در حقیقت اینها تعدیل کند این فشار را و اجازه بدهند آژانس کار حرفه‌ای خودش را انجام بدهد و این موضوع را بیش از این دیگر بهش نپردازیم.

خبر در حال تکمیل است.