مذاکرات با کشور‌های اروپائی با هدف تعامل است

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ برنامه گفت و گوی ویژه خبری میزبان آقای محمد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی بود تا درباره فرصت‌ها و چالش‌های فناوری هسته‌ای توضیحاتی ارائه دهد. متن کامل این برنامه به شرح زیر است:

سوال: ما می‌خواهیم راجع به چالش‌ها و فرصت‌های فناوری هسته‌ای صحبت کنیم، اما می‌خواهیم با یک سوال خیلی صریح آغاز کنیم، ما بیش از دو دهه است که پرونده هسته‌ای مان در جریان است، شاید یکی از طولانی‌ترین و بزرگترین پرونده‌های حقوقی است که در دنیا شکل گرفته و بواسطه این پرونده مورد تحریم غربی‌ها و آمریکایی‌ها بودیم، سوال اصلی این است که آیا این همه هزینه برای این فناوری هسته‌ای ارزش آن را داشت و به لحاظ راهبردی این فناوری هسته‌ای برای ما چه دستاورد‌هایی تا الان داشته است.

اسلامی: سوال مهم و پرتکراری است. کافی است برای این که ما یک تصویری از واقعیات دنیای امروز را بدست بیاوریم یک نگاهی بکنیم به همین گفت‌و‌گو‌هایی که در داووس امسال اتفاق افتاد که سالانه تکرار می‌شود. آن جا یک فرصت نمایش جهت گیری‌ها است که ببینیم کشور‌های گوناگون که آنجا حضور پیدا می‌کنند چه جهت گیری‌هایی را دارند و روی چه نکاتی تمرکز می‌کنند و آن چیزی را که در آن محیط ابراز و ارائه می‌کنند ببینیم حول چه محور‌هایی است.

یکی از نکات برجسته فناوری‌های نوین و پیشرفته بود که در رقابت نفسگیری الان کشور‌های به ویژه توسعه یافته به دنبال این هستند که سهم خودشان و نقش خودشان و جایگاه خودشان را گسترش بدهند.

سوال: اگر آنها هم می‌خواستند این قدر هزینه بدهند آیا باز هم پیگیری می‌کردند؟

اسلامی: الان نکته مهم این است که بلوک بندی و کلوپ درست می‌شود، کلوپ‌ها شکل می‌گیرند، بلوک بندی‌ها اتفاق می‌افتد و هر کسی که با آن نظام قدرت بیاید همراه بشود و منافع آنها را تامین بکند به طور طبیعی مانعی ندارد اگر منافع آنها را تامین کند، چون مهم و شرط که همه جا خیلی راحت هم بیان می‌کنند شرط اصلی و مهم این است که منافع امریکا را رعایت بکنند، برای رعایت منافع امریکا هزینه بکنند، فناوری پیشرفته الان حوزه تعیین کننده است و مسئله است که چه کسی وارد شود و چه کسی وارد نشود.

اگر وارد شد بایستی سهم آن طرف قدرت برتر را تامین کند، این منطق در لابه لای همه صحبت‌های این گروه که باید اسمشان را گروه فشار حداکثری بگذاریم کاملا حضور داشت و شما می‌توانستید ببینید مستنداتش هم همین الان هست، چون تازه تمام شده است. موضوع اصلی بحث فناوری‌های پیشرفته است که ما، چون عضو هیچ بلوک و کلوپی نیستیم و منافع ملی ما ایجاب نمی‌کند که ما سلطه آنها را بپذیریم و تبعیت بکنیم، به طور طبیعی منطقه برای ما شده منطقه ممنوع، این یک نکته.

نکته دوم موضوع خود فناوری هسته‌ای است، شما ببینید در بحث هسته‌ای یک رویکرد وجود دارد که آشکار است و این رویکرد آشکار آژانس بین المللی انرژی اتمی است و اساسنامه آژانس است، با صراحت قوانین و مقرراتی که وجود دارد که در هر کشوری که می‌خواهد عضو بشود برای انرژی اتمی، این قوانین و مقررات را باید در پارلمان خود تصویب بکند که یکی همان موضوع پادمان و دیگری عدم اشاعه است به سمت نظامی که به آن می‌گوییم ان پی تی، این ان پی تی و پادمان در هر کشوری که به این حوزه می‌خواهد ورود پیدا کند به صورت یک قانون محلی هم بایستی در نظام قانونگذاری شان تصویب شود که ما هم از قبل از انقلاب این را داریم و عضو بودیم و به ضوابط آن پایبند هستیم.

طبق اساسنامه آژانس او وظیفه دارد که پشتیبانی کند، تسهیل گری کند، تشویق بکند، وساطت بکند، حمایت کند که هر کشوری بتواند به فناوری صلح آمیز هسته‌ای دست پیدا بکند. این صراحت قانون است و تکلیف آژانس است. اما در پس پرده، موضوعی که وجود دارد همان به بند اول برمی گردد، کنگره آمریکا در سال ۱۹۵۵ یک قانونی را گذرانده که به عنوان یک دو سه، قانون یک دو سه شناخته می‌شود این قانون صراحت دارد که هر کسی می‌خواهد وارد این حوزه‌های سه گانه شود که مربوط به حوزه هسته‌ای است، باید حتما با دولت ایالات متحده قرارداد داشته باشد وگرنه منطقه ممنوعه است و نباید ورود پیدا کند، همین الان هم فکر می‌کنم اگر اشتباه نکنم حدود ۱۸ کشور با آمریکا قرارداد دادند آن یک دو سه چیست؟ یک آن، غنی سازی اورانیوم است، دو آن، بازفرآوری است، سه آن، آب سنگین است، یعنی این قانون یک دو سه این است که شما اگر با امریکا قرارداد نداشته باشید و منافع امریکا را طبق آن ترتیباتی که در قانون آمده متعهد نباشید، نمی‌توانید وارد این حوزه بشوید.

سوال: در ان پی تی یا در اساسنامه آژانس است؟

اسلامی: نه، امریکایی‌ها است و امریکایی‌ها به شدت به دنبال این هستند و کنترل می‌کنند، جز این کشور‌هایی که الان حق وتو دارند و دارایی هسته‌ای هستند و مستثنی هستند هیچ کشور دیگری را این‌ها اجازه نمی‌دهند وارد این حوزه بشود، الان همین بحثی که عربستان کرده اخیرا هم در همین چارچوب است دارد قرارداد می‌بندد یعنی باید شرط و شروطی را می‌گذارد.

این برای کشور ما غیر از این که ما تحریم هستیم و الزاماتی که دارد و این خطوط قرمزی را که آنها دارند ما مواجهیم با آن جریان سیاسی و امنیتی که برای آن ایجاد کردند فشار حداکثری و تحریمی را که به این بهانه وضع کردند و توانستند با این فشار حداکثری و اعمال این تحریم مزاحمت‌های بیشماری را با انواع و اقسام حرکت‌های مخرب انجام بدهند، این ۲۰ سال مذاکره‌ای که همه دولت‌ها انجام دادند برای رفع این اتهامات ساختگی بود که به ایران نسبت می‌دادند و این اتهامات ساختگی در قالب پی‌ام دی در مذاکرات برجام با شرحی که نوشته شد کنار گذاشته شد، این ماهیت موضوع است، پس حقیقت این است که انحصار است و جمهوری اسلامی ایران این انحصار را شکسته و به صورت تحقیقات درون زا بدون کمک خارجی توانسته روی پای خودش بایستد.

سوال: یعنی معتقدید که ما اساسا در بحث فناوری صلح آمیز هسته‌ای به دنبال مقایسه هزینه و فایده‌ها نباید باشیم درست است؟ یعنی ممکن است شما یک هزینه سنگینی دارید می‌دهید ولی این جا اصلا بحث هزینه‌ها مطرح نیست، این منظور شما است؟

اسلامی: این صحبت دو تا بخش دارد، نکته مهم این است که دستیابی به حوزه فناوری پیشرفته، یک منطقه قرمز و ممنوعه است از نظر این نظام استکباری و بخصوص برای ما ممنوع است، چون ما تابع سیاست‌ها و اوامر آن‌ها نیستیم و کشور خودمان را بر اساس مبانی و موازین خودمان با استقلال کامل اداره می‌کنیم، نکته دوم این است که این فناوری، فناوری شکافنده است، فناوری پیش برنده است، فناوری است که خلق فرصت می‌کند و شما می‌توانید از پرتو فناوری هسته‌ای سایر علوم را توسعه اش را شتاب بدهید در همه سرفصل‌ها فناوری هسته‌ای حضور دارد و تاثیر گذار است بنابراین وقتی شما وارد می‌شوید منفعتی که ایجاد می‌شود تازه از این زمان به بعد است که شما وقتی قابلیت آن را ایجاد کردید تازه می‌توانید به کانون‌های گوناگون مصرف این را ورود بدهید و نتایج آن را بتوانید بگیرید و آن زمان بتوانید تحلیل هزینه و فایده آن را انجام بدهید.

سوال: ما الان وارد آن مرحله شدیم البته جزئی در ادامه خواهم پرسید.

اسلامی: ما همین الان در همین مسیر قرار گرفتیم. می‌توانیم از فناوری استفاده بکنیم یعنی از فناوری هسته‌ای برای پیشبرد و تاثیرگذاری آن در حوزه‌های گوناگون استفاده کنیم، ما در آغازین این راه هستیم و دستاورد‌های خیلی نفیس و ارزشمندی هم داشتیم که در ادامه همین توضیحات من تقدیم خواهم کرد.

سوال: چرا حل نشده؟ شما اشاره کردید که نگاه‌ها و نگرش‌های سیاسی وجود دارد، مسئله پی‌ام دی اشاره کردید که حل شد و ایران بار‌ها صراحتا اعلام کرده که ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم در گزارش‌های آژانس هم به این اشاره شده، اخیرا گوترش دبیر کل سازمان ملل در اظهاراتی در مجمع جهانی داووس که اشاره کردید، اشاره کرد که امیدواریم ایرانی‌ها درک کنند که مهم است یک بار و برای همیشه روشن سازند که از داشتن تسلیحات هسته‌ای صرفنظر می‌کنند، چرا با وجود همه این صراحت‌هایی که ایران دارد در اعلام موضع هسته‌ای این‌ها همچنان این را درک نکردند؟

اسلامی: اگر این را نگویند چیز دیگری ندارند که بگویند، چه می‌خواهند بگویند؟ شما دقت کنید این ۲۰ سال مذاکره کردن کم است؟ ۲۰ سال بازرسی کردن کم است؟ این همه سایت‌ها را که منافقین اعلام کرده بودند این جا این‌ها دارند بمب اتمی می‌سازند همین اسامی که مردم آشنا هستند، همه را آمدند بازدید کردند و بازرسی کردند، نکته حائز اهمیت این است که یک بهانه خیلی واجد ارزش است این‌ها نمی‌توانند کنار بگذارند.

این اتهام، اتهامی است که اگر این را کنار بگذارند دلیلی ندارد بخواهند با ما مخالفت کنند، چون نه قانون به آنها اجازه می‌دهد و نه اصلا چنین تکلیفی است که این رفتار سیاسی را بکنند، کجای قانون سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه داده که مدیر کل یا تشکیلات آژانس وارد بحث‌های سیاسی بشود، شما ببینید همین حرف هفته پیش آقای رافائل گروسی ایشان اعلام کرد یعنی این طور اظهار کرد که ایران بهتر است برود با دولت ترامپ مسائلش را حل کند، یعنی چه؟ یعنی مشکل دولت ایالات متحده است که به پرونده هسته‌ای ایران اینگونه تاثیرگذاری می‌کند و فشار می‌آورد، اگر که فشار سیاسی نباشد و اعمال نفوذ سیاسی نباشد، جمهوری اسلامی مطابق موازین آژانس اموراتش را انجام می‌دهد و تحت شدیدترین بازرسی‌ها هم قرار دارد.

سوال: پس چرا وقتی ما می‌دانیم که اینقدر نگاه سیاسی روی این ماجرا چتر انداخته و سایه افکنده ما همچنان تمکین می‌کنیم که آن‌ها را متقاعد کنیم که بازرسی‌ها اتفاق بیفتد نظام پادمانی برقرار باشد؟

اسلامی: نکته اصلی همین جا است که تعاملات ما در جهت رفع ابهامات است و رفع مزاحمت‌ها است و دفع شر است، این تعاملات برای دفع شر است، نکته حائز اهمیت الان این است که ما بایستی برنامه خودمان را اعلام کنیم، برنامه خودمان را کاملا شفاف اعلام کردیم، یعنی شما ببینید هر کشوری در آژانس که عضویت داشته باشد بایستی چارچوب برنامه هسته‌ای خودش را هم به آژانس ارائه بدهد ما الان در سال سوم به سر می‌بریم که یک برنامه مدون ارائه کردیم، دو سه بار رفت و برگشت داشته برنامه، دریافت کردند دقیق هم خواندند، هیچ نکته ابهامی در آن ندارد، یعنی اولین بار اگر که کسی اظهار بکند که ما نمی‌دانیم چارچوب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران چیست به استناد این مستند دیگر نمی‌تواند چنین اظهاری کند، کاملا هم شفاف است و ابعاد کاملا واضح و صریح صلح آمیز دارد که هیچ ابهامی هم در آن نیست. این که ما غنی سازی اورانیوم انجام می‌دهیم بله، کشور‌های محدودی غنی سازی اورانیوم انجام می‌دهند، درصد غنی سازی هر کدام یک کاربردی دارد و کاربرد‌های گوناگون موضوعیت پیدا می‌کند، این درصد‌هایی را که این‌ها دامن می‌زنند و دائما برای ایران هراسی به ویژه خوراک ایران هراسی است.

هم بخش نظامی ایران هم بخش هسته‌ای ایران خوراک ایران هراسی است، شما نگاه کنید همین راکتور تحقیقاتی تهران را یک طراحی امریکایی است که در قبل از پیروزی انقلاب امریکایی‌ها آن را احداث کردند، سوخت مصرف شده و سوخت مصرفی این راکتور تحقیقاتی سوخت ۹۰ درصد بوده، چندین سال سوخت ۹۰ درصدی که امریکایی‌ها تولید می‌کردند ایران خریداری می‌کرده و در این راکتور استفاده می‌کرده، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که این‌ها دیگر قطع کردند، خودشان سوخت ندادند رفتند، کشور آرژانتین سوخت این جا را تامین کرد و ایران خریداری می‌کرد، سوخت را کاهش دادند گفتند یک رویه جهانی است و بایستی غنای سوخت مانده راکتور‌های تحقیقاتی را کاهش بدهیم که به ۲۰ درصد کاهش پیدا کرد هنوز هم در کشور امریکا و کانادا راکتور‌هایی وجود دارد که از سوخت ۹۰ درصد استفاده می‌کنند یعنی یک آیتمی را پررنگ می‌کنند و روی آن پرتکرار جوسازی و غوغاسالاری روی آن ایجاد می‌کنند که بتوانند ذهن افکار عمومی را منحرف کنند و به سمت امیال خودشان تنظیم بکنند.
الان نکته مهم غنی سازی کانون‌هایی است که شما در حوزه تحقیقات، توسعه و پیشبرد برنامه هایتان می‌توانید داشته باشید، تولید سوخت برای این‌ها محدودیت و ممنوعیت طبق موازین خودشان و اهداف شان دارد، بخاطر همین ما، چون در آن کلوپ قرار نداریم برای ما این ممنوع است به هر دلیلی این‌ها می‌خواهند که این را نابود کنند یکی می‌گوید باید بمباران کنیم از بین ببریم، یکی می‌گوید که ما نباید اجازه بدهیم این‌ها به سلاح هسته‌ای دست پیدا بکنند، هر کدام یک اظهاری می‌کنند، ولی ما بایستی چارچوب‌هایی را که باید رعایت کنیم و شفافیت عملکرد ما هم این است که بازرسی‌ها را جمهوری اسلامی پذیرفته از گذشته و این پذیرش موجب شده که آن‌ها شدیدترین بازرسی‌ها را از ایران داشته باشند ولی از رو نمی‌روند.

یعنی شما نگاه کنید اصلا دیگر زمان به آنها اجازه نمی‌دهد، نه بستر خود محیط ما و نه زمان به آنها اجازه نمی‌دهد که به این میزان بتوانند باز افزایش بدهند از این میزانی که بازرسی دارند در حال حاضر انجام می‌دهند، ما با یک موضوع سیاسی مواجهیم نه یک موضوع فنی، نه یک موضوع حقوقی و این هم نشانه اخیر مهم آن همین حرفی است که مدیر کل زده که ایران برود مسئله خودش را با آمریکا حل کند، فرمایش دبیر کل سازمان ملل هم از همین جنس است، آن‌ها هم مطالب شان و مواضع شان برای ملت ایران و برای دولت ما روشن است.

سوال: الان کشور عضو آژانس دیگری هست که به اندازه ما تحت نظارت و بازرسی آژانس باشد؟ ما شرایط مقایسه بخواهیم بکنیم

اسلامی: نه، ما منحصر بفردیم، آن‌ها الان دنیا را در آژانس به ۴ دپارتمان تقسیم کردند که در سازماندهی آژانس است. کشور‌های دنیا تقسیم هستند در ۴ دفتر، برای ایران فقط یک دفتر دارند، جمعیتی که برای ایران کار می‌کند که عمدتا هم از آدم‌های از خود رئیس آن دفتر و آدم‌هایی که در آن دفتر کار می‌کنند اکثریت قریب به اتفاق عناصر امنیتی هستند و برای سرویس‌هایی هستند که متعلق به همان کشور‌های غربی هستند که آنجا خدمت می‌کنند و اساسا هدف مهار و ایجاد مزاحمت و کنترل شدیدتر ایران است که این برنامه‌ای که برای ما هم کاملا واضح است، ما هم با توجه به سیاست‌هایی که هست و تصمیماتی که اتخاذ می‌شود برای مدیریت پرونده هسته‌ای که با تعامل با دستگاه‌های مرتبط انجام می‌دهیم این‌ها را بایستی مدیریت کنیم برای دفع شر و تنظیمات هماهنگی آن به گونه‌ای که برای کشور این‌ها نتوانند مزاحمت بیشتر از این ایجاد بکنند.

سوال: ما جز با پیوستن به آن کلوپ‌هایی که اشاره کردید یا تمکین به خواسته‌هایی که آنها مطرح می‌کنند امکان این که این ابزار سیاسی را از دست آنها بگیریم نداریم درست است؟

اسلامی: بله همین طور است.

سوال: و هیچ راه دیگری وجود ندارد به نظر شما؟

اسلامی: سال‌ها هست و تجربه شده یعنی یک چیزی نیست که بگوییم خوب بود این هم امتحان می‌کردیم این مسیر را هم می‌رفتیم، دولت‌های گوناگون در ۲۰ سال گذشته از هر نوع تفکر سیاسی که بودند این مسیر مذاکره را و تعامل را انجام دادند، با هر لحنی صحبت کردند با ادبیات گوناگون موضوع را پیگیری کردند ولی حاصل آن باز همین شد که این سند برجام، الان سند برجام شما ببینید فشار‌های اخیری که دارند می‌آورند در همین سند نکات برجسته‌ای وجود دارد یکی از این نکات این است که در سال دهم که ما الان وارد سال دهم شدیم و تا چند ماه دیگر، سند برجام تبدیل شده به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، سررسید ۱۰ سال آن یعنی بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران رقم می خورد.سررسید ده سال آن یعنی بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران یعنی ایران محدودیت‌ها را قبول کرده، سرعت حرکتش را کاهش داده، ظرفیتش را به شدت کاهش داده که اعتمادسازی کند در ازای چه بوده، همزمان که آن‌ها تحریم‌ها و محدودیت ایران را بردارند و بیش از این اجازه ندهند که به ایران ضربه بخورد به لحاظ اقتصادی و تبادلاتش و تعاملاتش، با برداشتن تحریم‌ها به موازات هم باید این اتفاقات می‌افتاد. آن‌ها به تعهداتشان به جز در یک مدت کوتاه عمل نکردند، تعهداتشان را که انجام ندادند به تنهایی، اجازه ندادند هیچ کشوری با ایران همکاری کند این یعنی این که همان توافقی را هم که خودشان امضا کرده بودند در این دوره به همان هم پایبند نبودند و بعد با خروج آمریکا از این سند و معاهده و وقایعی که رخ داده ایران هم بر اساس همان مفاد ۲۶ و ۳۶ بازگشت از تعهدات داشته ما هنوز در صفحه برجام به سر می‌بریم آمریکا از آن خارج شده و تمام این جریانات هم از آن طریق مدیریت می‌شود که تحریم‌ها را برنداشته و تعهدات بعدی هم که در شرایط گوناگون رخ داده و توافقاتی که صورت گرفته باز به آن‌ها هم پایبند نبوده.

سوال: این شرایط مذاکراتی هنوز هم ادامه دارد سومین دور مذاکرات با اروپا در دی ماه برگزار شد، وبگاه اکسیوس به نقل از دیپلمات‌های اروپایی مدعی شد که نمایندگان ایران در مذاکرات اخیر با صراحت اعلام کردند که خواهان یک مذاکراتی برای توافق هسته‌ای جدید و متفاوت از برجام هستند، شما این گزارش را تائید می‌کنید؟
اسلامی: مطلبی که گفته از قول اروپایی‌ها گفتند بله مذاکرات را که وزارت امور خارجه با سه کشور اروپایی انجام داده به نوعی گفت‌و‌گو کردن برای از سرگیری مذاکرات بوده این‌ها مذاکرات مقدماتی بوده، هدف از این مذاکرات این بوده که طرفین همدیگر را بسنجند ببینند که چقدر آمادگی وجود دارد برای این که بر ادامه مذاکرات توافق کنند نکته مهم الان این بوده که به هر صورت شما دارید تهدید می‌کنید با زبان تهدید، مدیرکل آژانس را وادار کردید که گزارش جامع تهیه کند که بتوانید با تهیه گزارش جامعی که مدیرکل انجام می‌دهد ببرید ایران را مجددا در شورای حکام محکوم کنید و ببرید شورای امنیت که اسنپ بک این را اعمال کنید اجرای اسنپ بک به زعم آن‌ها این است که این سررسید سال دهم که منفعت جمهوری اسلامی ایران است و این همه برایش صبوری کرده و همراهی کرده و این همه زیان دیده این‌ها می‌خواهند اجازه ندهند که ایران از این ظرفیت و از این فرصتی که حق قانونی ایران است استفاده شود این بازی‌ها همان شیطنت‌ها و شیطان صفتی است که دارند که نه حدی برای حق خودشان قائل هستند و نه به امضای خود پایبند هستند و نه به قول و قرارشان پایبند هستند، این گفتگوها، گفت‌و‌گو‌هایی بوده که تنظیم کند که شما اگر مسیر تعاملی را انتخاب می‌کنید ما هم آماده هستیم.

سوال: الان ارزیابی شما چیست، شما به آن خوش بین هستید؟
اسلامی: به نظر می‌آید که در دوره‌های اول و دومی که دوستان رفتند گفت‌و‌گو کردند محتوای این گفت‌و‌گو‌ها این بوده که می‌توانند امیدوار باشند ولی اصل حرفشان این است که تحریم‌ها دست ما نیست و ربطی هم به ما ندارد دست آمریکا است و ما هم خودمان تکلیفمان را نمی‌دانیم باید صبر کنیم ببینیم آمریکایی‌ها چه تکلیفی روشن می‌کنند تا بعد از آن ما بتوانیم تصمیم گیری کنیم.

سوال: می‌شود درباره این که چقدر با برجام تفاوت خواهد داشت این توافق جدیدی که داریم از آن صحبت می‌کنیم تفاوتش چیست و چه شباهتی ممکن است داشته باشد.
اسلامی: توافقی که می‌خواهد صورت بگیرد البته در چارچوبی که در کشور در جمهوری اسلامی ایران ظرفیتی برایش تعریف شده آن جا تصمیم گیری می‌شود و بعد دستور کار می‌شود برای هیئت مذاکره کننده، نکته‌ای که مهم بوده این که تهدیدی که آن دارد می‌خواهد از اسنپ بک استفاده کند، استفاده کردن از اسنپ بک یعنی یک بهم زدن و زیرمیز زدن کل توافق است که جمهوری اسلامی ایران هم جواب این‌ها را داده و در جای خود تصمیم گیری خواهد کرد، اصل موضوع این بوده که هیئت مذاکره کننده در این چارچوب آمادگی برای تداوم گفت‌و‌گو را آن جا انجام داده، اما باید کسی طرف گفت‌و‌گو باشد که اختیار تصمیم گیری دارد.

سوال: بحث احیای برجام که منتفی است، چون یک بار هم آقای عراقچی اعلام کردند که آن برجام اساسا قابلیت احیا ندارد توافقات جدیدی خواهد شد.
اسلامی: آقای عراقچی این فرمایش خود را تصحیح هم کردند، الان چارچوب برجام برای ما یک چارچوب معتبر است یک معاهده‌ای است که ما به آن پایبند بودیم و پایبند هستیم و بر اساس همان ارکان آن سند هم ما الان در برجام بازگشت از تعهدات داریم، نکته حائز اهمیت این است که مزیت‌ها و مزایایش تا به حال برای جمهوری اسلامی ایران قابلیت استفاده‌ای به آن صورت نداشته به جز همان ایام آغازینی که این تعامل صورت گرفت، فرصت اصلی ما در این زمان بندی‌ها است، این زمان بندی‌ها از نظر ما معتبر است و ما هم در تعهدات خودمان پایبند هستیم و بازگشت از تعهدات منوط به انجام تعهدات توسط آن‌ها است که ما بتوانیم راستی آزمایی و اطمینان حاصل کنیم که آن‌ها به تعهدات خودشان به صورت واقعی عمل می‌کنند و ما می‌توانیم از آن بهره‌مند شویم و بعد بتوانیم آن را دوباره با تنظیماتی که انجام می‌دهیم برایش تصمیم گیری کنیم. 

سوال: حالا به هر حال این شرایط غربی‌ها یا حتی بعضی از اعضای تیم ترامپ صراحتا تهدید کردند به فعال کردن مکانیزم ماشه یا اسنپ بک آن بند ۳۷ برجام و شما اشاره کردید آن موقع اگر این اتفاق بیفتد ما پاسخ لازم را به آن‌ها خواهیم داد. آقای غریب آبادی معاون آقای عراقچی این جا یک بار اشاره کردند و گفتند اگر آن مکانیسم فعال شود پاسخ ما خروج از ان پی تی خواهد بود، آیا شما هم تائید می‌کنید که این اتفاق می‌افتد؟
اسلامی: راجع به این موضوع در یک چارچوبی تصمیم گیری می‌شود که شرایط آن باید در زمان خودش فراهم شود که بشود تصمیم گیری کرد، اصل موضوع ما الان این است که بازگشت از تعهدات منوط به انجام تعهدات طرف مقابل است که اگر تعهداتش را انجام دهد و ما از منفعتش بهره‌مند شویم می‌توانیم برای تداومش تصمیم گیری کنیم فکر می‌کنم تا همین حد که الان گفت‌و‌گو کرده تا همین ایستگاه این حرف‌ها می‌توانیم ما به آن خوش بین باشیم، از این مرحله به بعد که باید آن طرف‌های مذاکره کننده پاسخ سوالات و ابهامات وزارت امور خارجه را بدهند تا بعد بشود برایش تصمیم گرفت.

سوال: و این که برخی گمانه زنی می‌کنند با شروع دوره جدید ترامپ یک تغییر رویکردی احساس می‌کنند در رفتار آمریکایی‌ها وجود دارد و پیدا شده، آیا شما هم چنین تلقی دارید و احساس می‌کنید یک رویکرد متفاوتی است و می‌شود با آن وارد مذاکره شد؟
اسلامی: دولت جدید یعنی خود آقای ترامپ، روحیات و جهت گیری‌هایی که دارد کل عالم الان برای هر نقطه و منطقه‌ای یک مطلبی را ایشان اعلام کرده، باید صبر کرد و ببینیم که آن چه را که باید صورت بگیرد برای پیشبرد برنامه چه فرصت‌ها و تهدید‌هایی پیش رو است که مسئولین مربوطه باید راجع به این مطلب صحبت کنند و پاسخ دهند، ما در سازمان انرژی اتمی تمام سعی ما این است که تسهیل کنیم و تنظیماتمان را به گونه‌ای انجام دهیم که هیئت مذاکره کننده بتواند برای منافع ملی کشور به هنگام بتواند تصمیماتش را در چارچوبی که به او داده می‌شود اتخاذ کند.

سوال: شما اشاره کردید به تهدیداتی که علیه تاسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد آمریکایی‌ها یا رژیم صهیونیستی این تهدیدات را مطرح کردند، قطعنامه ۵۳۳ به آژانس هرگونه تهدید، صرف تهدیدش را منع کرده و آن جا تصریح کرده اگر چنین اتفاقی بیفتد باید از طریق شورای امنیت پیگیری شود، سوالی که وجود دارد این است که آیا با وجود این تهدید‌هایی که اتفاق افتاده ما تا به حال این پیگیری‌ها را از طریق شورای امنیت انجام دادیم یا این که چرا تا الان از طریق شورای امنیت ما پیگیری خاصی را برای این تهدید‌ها انجام ندادیم؟
اسلامی: برای این که پایبند نیستند به هیچ قانون و مقرراتی، ما مرتب هم مکتوب و هم در مذاکرات این را تذکر دادیم و اعتراض کردیم که حق ندارد یک کشور که خودش عضو ان پی تی نیست و عضو پادمان نیست این گونه یک کشوری را تهدید هسته‌ای کند، متاسفانه دنیای امروز این طوری است یعنی قانون حاکم بر ما قانون نوشته شده نیست همان قانون جنگل و زور است که شما باید پر زور برخورد کنی و حقت را نگذاری کسی بگیرد.

سوال: ما حتی تا الان درخواست برگزاری نشست شورای امنیت هم راجع به این تهدید نکرده بودیم، درست است؟
اسلامی: نماینده ایران در شورای امنیت در سازمان ملل این موضوع را چندین بار پیگیری کرده فکر می‌کنم نسبت به طرح موضوع و بیان موضوع حداقل تا الان سه مرتبه این کار را انجام دادند آنطور که حافظه من تا الان یاری می‌کند.

سوال: فارغ از همه این مسائل، ما برای حفاظت از تاسیسات هسته‌ای چه برای بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و چه برای تهدیداتی که وجود دارد چه اقدامات بازدارنده‌ای را تا الان انجام دادیم؟
اسلامی: نکته حائز اهمیت این است که به حمدالله ما از قابلیت نیرو‌های مسلح ما برای حفاظت از فضای کشور در لایه‌های گوناگون ظرفیت‌های ارزشمندی ایجاد شده و وجود دارد، نکته دوم این است که سازمان انرژی اتمی ایران تاسیسات هسته‌ای را به گونه‌ای بنا کرده که آسیب پذیری در آن به حداقل فرصت باشد برای دشمنان و روی این موضوع سرمایه گذاری‌های خیلی خوبی هم صورت گرفته، دشمن صهیونیستی که به هیچ قانون و ضابطه‌ای پایبند نیست یعنی یک جنایتکار خون آشام است و این تهدید‌های مستمر را انجام می‌دهد و صنایع هسته‌ای ایران هم به حمدالله از ظرفیت حفاظتی واجد ارزشی بهره‌مند است و آن‌ها اگر چنین دیوانگی کنند بخواهند تعرض کنند پاسخ بسیار مستحکم کوبنده متقابل را همیشه نیروی مسلح کشور اعلام کرده که به آن‌ها پاسخ خواهد داد و آن‌ها را پشیمان خواهد کرد.

سوال: شما در آن قانون یک دو سه آمریکایی که اشاره کردید سومین موردش آب سنگین است، رسانه‌های غربی، خود کشور‌های غربی خیلی روی استفاده ایران از این تاسیسات آب سنگین فضاسازی‌های رسانه‌ای انجام دادند مزیت و کاربرد این آب سنگین برای ما چیست و دلیل حساسیت آن‌ها روی این فناوری چیست؟
اسلامی: آب سنگین یکی از مواد بسیار موثر در همه علوم و فنون است، امروز از آب سنگین حداقل حدود ۳۰۰ مشتق از آن وجود دارد که به عنوان اقلام دوتره شناخته می‌شود که در صنایع نیمه هادی، در صنایع الکترونیک، در صنعت داروسازی، در صنایع گوناگون بخش‌های گوناگون صنعتی که می‌تواند بیاید و مورد استفاده واقع شود، مثلا ببینید یکی از مشتقات آب سنگین بور ۱۰ و ۱۱ است که هم در صنعت و هم در داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این ماده که الان ما ظرفیتش را ایجاد کردیم و ان شاالله آزمایشی اش دارد کار می‌کند در همین روز‌های آینده هم آن را به عنوان یک دستاورد ارزشمند افتتاح خواهیم کرد، هر یک تن آن دو میلیون دلار قیمت دارد و این حوزه به معنای واقعی کلمه دانش بنیان است، یا یک محصول دیگری که آن هم ان شالله در روز‌های آینده افتتاح خواهیم کرد متانول است که باز در صنعت دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد برای دارو‌های دوتره که دارو‌های دوتره نظم جدید و ظرفیت بسیار متفاوتی در صنعت داروسازی جهان است که الان ما به عنوان یک کشور پیشرو در این عرصه وارد شدیم هر یک تن متانول یک میلیون و دویست هزار تا دارد، شما ببینید متانول پتروشیمی‌ها حدود ۴۰۰ دلار است هر تن آن، این محصول یک میلیون و دویست هزار دلار است ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند قابل مقایسه نیست یا مشتقات دیگر آن OLED مانیتور‌های ال سی دی که ملاحظه می‌کنید نسل جدید این‌ها OLED است که نمایشگر‌های فوق مدرن امروز است که شرکت‌های پیشرو در صنعت الکترونیک این‌ها را الان دارند در برنامه ریزی شان برای تولیدش قرار گرفته، از آب سنگین تولید می‌شود از مشتقات آب سنگین است که الان ما آن را هم در دست تولید داریم و آن را حتی صادراتش را هم انجام دادیم یعنی هر گرمی از این محصولات و مشتقات آب سنگین چند ده هزار دلار قیمتش است و این حدود ۳۰۰ نوع است. کشوری که این ظرفیت را دارد وارد صنعت و اقتصاد دانش بنیان شده ارزش افزوده این جا است، زنجیره ارزش این جا است و شما یک دریای بی کرانی در مقابلتان وجود دارد از این فرصت‌ها که می‌توانید صنایع گوناگون را پشتیبانی کنید هم در بخش پزشکی و سلامت و هم در صنعت و هم در بخش‌هایی که در موارد گوناگون الان هست و می‌توانند استفاده کنند. فیلم پروژه‌های نیروگاه سازی را اگر پخش کنید، حیف است در دهه فجر مردم این را نبینند، چون در این پروژه ۵ هزار نفر کار می‌کنند پروژه فوق العاده فاخری است پروژه ساخت نیروگاه اتمی جدید مردم ببینند اگرچه در سال‌های گذشته هم ما باید وقت می‌گذاشتیم و نیروگاه سازی را توسعه می‌دادیم به حمدالله در این دو سال اخیر پرسرعت دارد کار می‌شود و خیلی هم پرحجم است.

سوال: حتما دوستان در ایام الله دهه فجر پخش خواهند کرد، یکی از چالش‌های در حال حاضر ما بحث ناترازی‌ها به ویژه در حوزه برق است و یکی از کاربرد‌های کسب شده هسته‌ای ما تولید برق بوده، ما چرا تا الان نتوانستیم این شبکه را به قدری گسترش دهیم که ناترازی ما را در حوزه برق حل کند؟
اسلامی: پاسخ کاملی باید به این سوال داده شود ما در سازمان انرژی اتمی یک شرایطی بوده و ملاحظاتی بوده که تاخیر شده، ما در سال ۱۴۰۰ که وارد شدیم اراده را بر این گذاشتیم که این امر قانونی، این امر موکد مقام معظم رهبری که ایشان از حدود ۱۷-۱۸ سال پیش مرتب تاکید می‌کردند برای ۲۰ هزار مگاوات که یک بحث مطالعه شده است به حمدالله این را شروع کردیم و برنامه ریزی کردیم و الان روی ریل حرکتی قرار گرفته هر نیروگاه اتمی احداثش ۷ تا ۹ سال زمان می‌برد و ما امیدوار هستیم تا سال ۱۴۲۰، سقف ۲۰ هزارمگاوات را برسانیم، ما در برنامه هفتم متعهد هستیم که تا پایان برنامه هفتم ظرفیت نیروگاه اتمی مان را به سه هزار مگاوات برسانیم الان ما هزار مگاوات داریم که در حال تولید است و می‌رسانیم تا پایان برنامه هفتم به سه هزار مگاوات ان شاالله، نیروگاه اول ما تا حالا ۷۰ میلیارد کیلووات ساعت برق به شبکه تزریق کرده، ۱۰۵ میلیون بشکه نفت معادل این سوخت مصرف نشده‌ای است که این نیروگاه صرفه جویی کرده این ۱۰۵ میلیون بشکه نفت حدودا می‌شود هشت میلیارد دلار پول سوختی که از سوخت فسیلی یا گازطبیعی استفاده نکرده و در ازایش از سوخت هسته‌ای استفاده کرده که تقریبا یک ثروت تمام نشدنی است یعنی دوباره می‌تواند بازفراوری شود و در مسیر بهره برداری قرار بگیرد انرژی پاک و بدون آلایندگی، این نوع بازدهی هم از لحاظ محیط زیستی هم به لحاظ اقتصادی و هم برق پایداری که براساس ظرفیت نامی اش می‌تواند برق را ارائه دهد. الان تصاویر را دارند پخش می‌کنند این جا الان واحد‌های ۲ و ۳ است که سال ۱۴۰۰ این جا حدود ۲۰۰ نفر در این پروژه کار می‌کردند خیلی محدود و پروژه هنوز در خاک بود به حمدالله در این فرصت به خصوص در دو سال اخیر با سرعت بسیار بالایی پروژه در حرکت است الان ۵ هزار نفر این جا کار می‌کنند، اقلام و تجهیزاتش در کارخانجات ایران و روسیه در حال ساخت است و ما در سال جاری توانستیم یک رکورد هم در اجرای عملیات اجرایی این جا داشته باشیم که سابقه نداشته در گذشته چنین ظرفیتی را بتواند کار کند، قطعه‌ای که مشاهده می‌کنید قطعه اصلی است که قطعه زیرین قلب راکتور نیروگاه‌های شماره دو است که الان در حال نصب در این ویدئو مشاهده می‌کنید به حمدالله پروژه به سرعت در حال انجام است و اراده بر این است که به یاری حق تعالی طبق زمانبندی این‌ها را مرتب پیش ببریم من از این شرکت‌ها و همه همکارانی که این جا کار می‌کنند، شرکت‌های ایرانی امروز این پروژه‌ها را دارند اجرا می‌کنند شرکت‌های بسیار فاخر و ارزشمندی هستند و از خودشان یک رکورد جدید حرفه‌ای به یادگار گذاشتند، ما در ماه گذشته این جا یک بتن ریزی در یک شبانه روز ما در این پروژه ۲۲ هزار متر مکعب در یک شبانه روز بوده و در سال آینده ان شاالله یک رکورد جدید ۶۵ هزار مترمکعب در شبانه روز را رکورد خواهند زد و پروژه با استاندارد‌های بین المللی دارد کار می‌کند و پیشرفت می‌کند در استان هرمزگان، در استان خوزستان هم پروژه شروع شده و در سواحل مکران و استان گلستان هم در دست مطالعات اجرایی و محیطی هستیم و سیستم هایش در حال نهایی شدن است که بتوانیم قراردادهایش را منعقد کنیم و این‌ها هم به یاری خدا وارد فاز اجرایی شود.

سوال: پیش بینی می‌کنید که چه زمانی به بهره برداری برسند؟
اسلامی: تا سال ۱۴۲۰ به ۲۰ هزار می‌رسیم، تا برنامه هفتم سه هزار مگاوات هستیم از آن به بعد تقریبا هر یک و نیم سال یکی از این نیروگاه‌های جدید به مدار می‌آید تا برسیم به ۱۴۲۰.

سوال: در آن شرایط کامل بحث ناترازی مان با توجه به میزان مصرفی که افزایش پیدا می‌کند فکر می‌کنید حل می‌شود؟
اسلامی: ناترازی که اتفاق افتاد چند عامل داشته، آن عامل‌ها هم به خوراک و هم به خود نیروگاه‌ها مربوط بوده اگر که نگهداری و اورهال نیروگاه‌ها سر وقت انجام شود که با بازدهی حداکثر کار کنند و بتوانند در آن جدول زمانبندی این‌ها را رسیدگی کنند خود به خود ظرفیت تولید ما و مصرف ما با هم متناسب خواهد شد این‌ها برنامه ریزی‌های گوناگونی دارد که فقط به ایجاد یک ظرفیت نیست، نوع بهره برداری است، الان برای هر سال ما یک دوره تعمیرات داریم یک دوره تعمیراتی که در آن سوخت هم باید تعویض شود سالی یک بار است این جدول زمانبندی را ما با وزارت نیرو هماهنگ می‌کنیم، الان برای نیروگاه شماره یک بوشهر ما از ده اردیبهشت تا ده تیرماه نیروگاه را باید خاموش کنیم تعمیراتش را انجام دهیم سوختش را تعویض کنیم و بعد دوباره راه اندازی کنیم بیاید در مدار و ده ماه کار کند بعد دوباره این سیکل صورت بگیرد، این زمانبندی‌ها باید مدیریت شود که شما هر زمان که در مدار نیروگاه هایت فعال هستند بتواند آن پیک مصرف را جواب دهد.

سوال: در اجرای پروژه‌های تحقیقاتی و توسعه‌ای در فناوری صلح آمیز هسته‌ای آیا به لحاظ منابعی که مضائقی نداریم؟
اسلامی: کشور بالاخره محدویت منابع دارد ولی سعی ما این است که روند پیشرفت ما به خصوص برای پروژه‌هایی که تاثیرگذار است و برای ما خلق ارزش می‌کند مثلا ما توسعه آب سنگین و مشتقاتش را جزو اولویت‌های فوری ما است مثل دیون ممتاز است، چون آن جا هرچقدر کارمان را توسعه دهیم از آن طرف زنجیره ارزش ما تقویت می‌شود، داریم با این فرهنگ کار می‌کنیم، ما به اقتصاد صنعت هسته‌ای توجه کردیم، صنعت هسته‌ای هزینه نیست، ما کل مجتمع‌های صنعتی کشور را ابزار دقیق هسته‌ای اش را تامین کردیم یعنی الان شما مجتمع بزرگ صنعتی در ایران ندارید که سازمان انرژی اتمی به مدد آن‌ها نرفته باشد و این را داریم توسعه می‌دهیم همچنین در رادیوداروها، الان رادیودارو‌ها بزرگترین خدمتی است که انرژی اتمی در جامعه انجام می‌دهد و ما الان حداقل به ۱۵ کشور صادرات داریم یعنی اگر ما به مشکلات تحریمی این شرکت‌های هواپیمایی برخورد نمی‌کردیم الان به کشور‌های بیشتری هم می‌توانستیم رادیودارو صادر کنیم و جزو کشور‌هایی هستیم که جزو یکی دوتا یا سه تای اول در رادیو دارو در دنیا هستیم.

...